Thầy D Vũ Ngô Dũng gởi tôi bài Tạp Ghi của bà xả Dũng - chị Nhã Dung- và cho biết bài đã được đăng trong tập san KQ Bắc Cali Oct 2012, nhưng đa số Thầy D không có tập san nầy, Dũng muốn tôi post bài nầy lên blog cho anh em đọc. Cám ơn Dũng và chị Nhã Dung. tth
Sau đây là bài Tạp Ghi:
TAPGHI
“Hà Nội, người có nhớ
Tháp Bút chơ vơ, liễu xanh vật vờ”…
j
Trong tiếng ồn ào nốt nhạc, lời ca cùng tiếng
cười nói của dăm ba bạn thân tụ họp, một chị bạn khẽ ngân nga theo giọng hát của
ca sĩ từ đĩa nhựa rồi đột nhiên bỏ dở câu hát, quay hỏi tôi hai chữ “Tháp Bút” là gì.
Chị là người miền Nam chưa hề biẻt đến Hà Nội, còn tôi, mặc dù
sinh tại Hà Nội nhưng đã bỏ nơi này theo cha mẹ cùng anh chị em vào miền Nam
Ở lứa tuổi này tôi chỉ biết con đường từ nhà
đến trường học và vài ba dẫy phố gần nhà. Mỗi khi được đi xa hơn, theo ông anh,
bà chị ra khu hồ Hoàn Kiếm, hồ Tây dạo mát hoặc theo mẹ ra phố Hàng Đào, Hàng Bạc
mua sắm, được chiêm ngưỡng những quầy hàng đủ loại nữ trang hấp dẫn dọc phố hàng
Bạc, những sấp vải rực rỡ muôn mầu trên phố hàng Đào. Ở tuổi còn thơ ngây này được
dẫn đi ngắm cảnh phố phường, được ăn ly kem, vài ba viên kẹo hay chiếc bánh ngọt,
như vậy đã là thích thú lắm rồi.
Chưa kịp lớn khôn đã phải rời bỏ thành phố
để rồi Hà Nội chỉ còn là một địa danh trong trí nhớ nhỏ bé, hạn hẹp. Sau này,
những hiểu biết về thành phố là nhờ sách vở, qua những bài học về địa lý, lịch
sử và qua những câu chuyện cha mẹ kể lại nên tôi vẫn còn nhớ về một số di tích
lịch sử quanh thành phố cổ kính, từng là kinh đô của nhiều triều đại từ những
niên kỷ đầu lập quốc.
Qua những lần được mấy ông anh, bà chị dẫn
đi dạo phố phường, tôi đã từng đôi ba lần được dừng lại trước Tháp Bút, một công
trình kiến trúc ghi dấu nền văn học và nghệ thuật kiến trúc của tiền nhân để lại.
Đứng trước công trình kiến trúc ở vào tuổi
còn bị gọi là “nhóc con”, tôi vẫn chưa có ý thức gì về nghệ thuật, về ý nghĩa của
di tích lịch sử trước mắt. Tôi chỉ là chiếc bóng nhỏ bé, bị hình dáng nghêng
ngang cao vòi vọi của công trình kiến trúc trang nghiêm đồ sộ này chế ngự.
Tôi từng nghe người Hà Nội gọi tên di tích
lịch sử này là Tháp Bút và còn nhớ mang máng đã có lần được ông anh giải thích xuất
xứ và cội nguồn. Tuy nhiên, ở lứa tuổi vô tư bồng bềnh, nghe trước quên sau này,
những gì tai nghe mắt thấy cũng tạm biến sâu vào tiềm thức của trí óc nhỏ bé.
Sau này, qua sách vở, rồi khi nghe lời ca và chị bạn đặt câu hỏi tôi mới chợt nhớ
lại những gì đã nghe, đã học từ thuở ngây ngô nhỏ dại.
Tháp Bút là công trình kiến trúc vào khoảng
hậu bán thế kỷ 19, dưới triều vua Tự Đức, để nêu cao tinh thần hiếu học và còn
mục đích ghi nhớ sự nghiệp trong văn học của học giả Nguyễn Văn Siêu.
Toàn bộ công trình kiến trúc tượng trưng
cho nền văn học thuở đó là cây bút lông (penbrush) và nghiên mực (inkslab) mà qúy
sĩ tử hoặc qúy cụ Đồ Nho thời xưa xử dụng. Tháp bút vươn cao khoảng chín thước
tây, gần cạnh là nghiên mực được trạm trổ từ một tảng đá lớn thành hình dáng trái
đào, dưới là thân hình ba con ếch ngạo nghễ vươn mình nâng nghiên mực tạo thành
một kiến trúc uy nghi, ngoạn mục.
Hàng năm, vào ngày Tết Đoan Ngọ (5 tháng 5
âm lịch), mặt trời buổi sáng chiếu vào tháp bút tạo thành chiếc bóng đậm mầu như
hình dáng cây bút nằm xoải dài gác trên nghiên mực. Bóng dáng tháp bút di động
theo ánh mặt trời để đến một giây phút khi vị trí tương quan giữa trái đất và mặt
trời kết hợp, dần đưa đỉnh nhọn tháp bút chấm sâu vào giữa nghiên mực như động
tác của người viết cầm bút chấm mực tạo nên một hình ảnh di chuyển linh động khiến
khách bàng quang vãn cảnh cũng phải chú ý quan sát, thưởng lãm.
Tháp bút, nghiên mực là vật bất động nhưng
người xưa đã biết dùng sự tuần hoàn của vũ trụ để lồng vật bất động vào một cảnh
di động ngoạn mục, nhịp nhàng với thiên nhiên, với tạo hóa, hợp cùng luật xoay
vần giữa trái đất, mặt trời.
Qua hình ảnh này, chứng tỏ bậc cha ông ta
xưa đã áp dụng sự hiểu biết về thiên văn, địa lý khi xây cất tượng đài trang trọng
bao gồm nhiều ý nghĩa của văn học và nghệ thuật như một món qùa để lại cho những
thế hệ kế tiếp thưởng lãm.
Nếu không nghe lời ca, nghe chị bạn đặt câu
hỏi về Tháp Bút có lẽ tôi cũng không chú ý đến di tích lịch sử này. Tự hỏi không
biết Tháp Bút bây giờ có được bảo tồn như một thắng cảnh hay chỉ là chiếc “Tháp
Bút chơ vơ” ẩn hiện sau khóm “liễu xanh vật vờ” như tình tiết nhắn nhủ của ca sĩ
diễn tả lời ca, như cảnh người dân Hà Nội vật vờ trong cơn ngái ngủ dưới nắng chói
chang, ngột ngạt trong những buổi trưa mùa hè?
Tôi tự hỏi bởi vì có những người bạn sau
chuyến về thăm Hà Nội không thấy ai nhắc tới “Tháp Bút” mà chỉ nói tới những dẫy
phố tân trang, những khu du lịch tiện nghi, hấp dẫn đón đưa, những chốn vui chơi,
thụ hưởng lịch lãm mời gọi!…
Đối với tôi, Hà Nội bây giờ đã qúa xa xôi
về cả vật chất lẫn tinh thần. Rời bỏ Hà Nội ở tuổi còn thơ, hai chục năm sau lại
bỏ Sàigòn tìm đến đất thanh bình, tự do này để rồi hiện tại đang là cả một nửa
trái cầu cách biệt.
Thầm tính, thời gian xa Hà Nội dã trên năm
mươi năm, rồi rời xa Sàigòn cũng đã trên ba mươi bẩy năm. Đôi khi có người hỏi
tôi đã có lần nào về thăm lại Sài gòn, Hà Nội, câu trả lời vẫn là chưa một lần.
Đức lang quân và tôi chưa hề nghĩ đến chuyện làm một chuyến trở về nhìn lại nơi
xưa, chốn cũ mặc dù hiện tại điều kiện và phương tiện giao thông đã dễ dàng, nhưng
nghĩ lại vẫn chưa phải là việc làm cần thiết.
Dường như thời gian và khoảng cách hai nơi
cùng những tang thương, mất mát ở qúa khứ đã làm phai nhạt phần nào nỗi bịn rịn,
quyến luyến đến những nơi từng là chốn nương thân ngày cũ. Có lẽ vì vậy mà tôi vẫn
cảm thấy dửng dưng khi một số bạn bè đi về kể lại những thay đổi của thành phố
qua bộ mặt bên ngoài, thay đổi của con người qua sinh hoạt, tập quán hàng ngày.
Nghe để biết vậy thôi, tốt hay xấu, tôi không
dám góp lời vì đã không chung sống, không chứng kiến, không trải qua những thay
đổi này để có một chút tưởng tượng, một tình cảm rung động nào cho những đổi
thay hiện tại qua lời mấy người bạn kể lại.
jj
Từ ngày mang nhãn hiệu “về hưu”, thỉnh thoảng
một vài người bạn từ xa gọi điện thoại hỏi thăm, khi biết tôi đã cuốn gói về hưu,
mấy cô nàng tỏ vẻ ngạc nhiên vẫn tưởng tôi chưa đến tuổi oan nghiệt này. Là bạn
học cùng lớp ngày xưa nhưng khi khôn lớn mỗi đứa lưu lạc một phương, khi bắt liên
lạc lại được thì tíu tít hàn huyên. Đã trải qua một thời gian dài không gặp, các
nàng vẫn còn giữ hình ảnh ngày cũ trong trí nhớ, vẫn hình dung, tưởng tượng đến
dáng dấp trẻ trung, nhỏ bé như xưa. Thầm nghĩ, ước gì mình vẫn còn được mang dáng
dấp như các cô bạn tưởng tượng. Thời gian đã không cho mình trẻ mãi, bây giờ chỉ
còn biết áp dụng câu “trẻ tại tâm” để tự an ủi vậy!
Mỗi khi nhắc dến hai chữ về hưu, khi nói
chuyện ai cũng hỏi bây giờ nhàn rỗi, làm những gì cho hết ngày. Liên tục làm việc
trên ba bốn chục năm, mấy ngày đầu của cuộc đời về hưu bỗng đưa đến cho tôi môt
cảm giác thiếu thốn khác thường thế nào ấy. Quen dậy sớm mỗi buổi sáng trong
nhiều năm như đã biến con người thành chiếc đồng hồ báo thức, cứ đến giờ là tỉnh
dậy, đến khi chợt nhớ ra là mình đã nghỉ việc, lúc này mới mỉm cười tự chửa thẹn
rồi kéo chăn tìm lại giấc ngủ dở dang.
Bây giờ không còn phải dậy sớm, không phải
lo lỡ chuyến xe đến sở, nhất là những buổi sáng sớm mùa đông mưa dầm dề lạnh lẽo.
Nghĩ đến cảnh thiên hạ phải lặn lội trong cơn mưa lạnh, vội vã chen lấn nhau trên
những chuyến xe công cộng trong khi mình vẫn nằm trong chăn ấm, nệm êm, lúc này
mới thấy mình đã qua một khoảng thời gian dài vội vã trong cảnh mưu sinh mà quên
cả thời gian để đến bây giờ mới thấy gía trị của cuộc đời nhàn rỗi, thụ hưởng cảm
giác thích thú đầu tiên sau chuỗi ngày dài làm việc.
Trước đây tôi thường nghe cảm tưởng mâu
thuẫn của dăm ba người bạn nghỉ hưu, có người nói về hưu không biết làm gì cho
hết ngày, vợ chồng quanh quẩn trong nhà nhìn nhau lại sinh tật khó tính. Người
khác lại nói tưởng về hưu được nhàn rỗi không ngờ bận bịu hơn!
Đành rằng mỗi người có một hoàn cảnh, một
lối sống và ý nghĩ riêng tư. Qua mấy ngày đầu hưởng cảnh nhàn rỗi tôi bắt đầu
chú ý đến cảnh bừa bộn, ngổn ngang trong mấy căn phòng, càng thu dọn càng thêm
việc, lúc này tôi mới thấy trường hợp thứ hai đã rất đúng với tôi.
Đức lang quân nhà tôi vẫn hàng ngày sáng lái
xe đi, xế trưa lái xe về cho nên chúng tôi không có cảnh ngồi không nhìn nhau
sinh chuyện như thiên hạ thường tưởng tượng, dọa dẫm. Chàng vốn có tật dậy sớm,
kể cả những ngày nghỉ lễ và ngày cuối tuần. Có hỏi thì chàng trả lời với lời lẽ
lý luận khác thường, nói rằng hàng ngày đi làm mất cả ngày, khi được nghỉ thì cũng
phải dậy sớm để được tân hưởng từ sáng sớm đến chiều tối cho trọn vẹn ngày nghỉ!
Lý luận như chàng nghe có vẻ phản nhân
sinh qúa vì với tôi, ngày nghỉ để mình có dịp lười biếng, được ngủ muộn, được
nghỉ ngơi để bồi dưỡng trí óc cùng cơ thể, bù cho những ngày trong tuần bận bịu,
mệt mỏi với công việc trong khi chàng lại đi ngược với ý nghĩ hợp lý bình thưòng.
Rồi cuộc sống vẫn thầm lặng trôi qua, tôi
vẫn luôn vui chơi, yêu đời, vẫn đến với bạn bè khi gọi. Tuy nhiên mấy năm sau này
cũng bớt đi phần nào, bạn bè cùng lứa tuổi đã lo xong phần gia thất cho lũ con
nên không còn liên tục những buổi nhộn nhịp gặp nhau trong những buổi tiệc mừng
như thời gian trước đây.
Lo xong cho lũ con bây giờ lại đến lượt lo
cho lũ cháu. Hình như chữ “Lo” vẫn quanh quẩn, bám chặt với đời sống mỗi người
như một tật bẩm sinh, dù ở hoàn cảnh hay tuổi nào cũng không thoát khỏi!
jjj
Vừa nhắc đến chuyện chung vui họp mặt đột
nhiên một hàng chữ nhấp nháy liên tục hiện trên màn ảnh báo cho tôi biết là có
vài ba i-meo mới vừa tới. Đang do dự chưa biết mình viết những gì kế tiếp, gặp
dịp để tạm quên những suy nghĩ cho bài viết, tôi nhẩy sang mạng lưới trời mở hộp
thư xem đó là thư của những ai gửi tới mà hàng chử trên màn ảnh chập chờn liên
tục như thúc giục thế này.
Mở hộp thư, i-meo đầu là của ông chủ bút Đặc
san KQ Nguyễn Qúi Chấn, nhẹ nhàng nhắc khéo tôi gửi bài viết cho số Đặc san phát
hành nhân đêm Không gian hội ngộ vào đầu tháng mười. Có Đặc san tặng quan khách,
hội viên và gia đình như một chút qùa ghi nhận tình thân đến chung vui hội ngộ
hàng năm, như lời cám ơn nhắc nhở niềm vui tập thể.
Kế tiếp, i-meo của qúy quan F-5 gửi cho đức
lang quân nhà tôi, gọi nhau họp đàn tại Dallas, Texas vào giữa tháng mười, chương
trình ba ngày sinh hoạt hấp dẫn, mang chủ đề “Hạnh Ngộ Tình Cuối”. Phải chăng hàng năm qúy quan thay đổi nơi chốn
tụ họp, bay khắp bốn phương mãi cũng đến ngày mỏi cánh để rồi đến lúc phải chấp
nhận luật tạo hóa. Mong rằng đây chỉ là một chủ đề có tính cách tượng trưng cho
tình cảm thân thiết đồng đội nhiều hơn là ý nghĩa của sự thật.
Lại thêm i-meo của anh Nguyễn Đức Hiền gửi
chung các bạn cùng khóa 63D, thông báo chương trình họp mặt kỷ niện năm mươi năm
nhập ngũ của toàn thể các khóa gia nhập quân chủng Không Quân trong năm 1963, tại
quận Cam vào đầu tháng bẩy năm tới, năm 2013. Được biết, năm 1963 có tới bẩy khóa
nhập quân trường. Tất cả cùng nhau chọn một ngày họp mặt, hẹn gặp lại nhau sau
cả nửa thế kỷ, chắc hẳn sẽ vui nhộn, náo nhiệt lắm.
Tin tức sinh hoạt của qúy KQ khắp nơi liên
tục và nhộn nhịp qúa, thân chúc qúy anh và gia đình mãi mãi cùng nhau chung vui,
yêu đời.
jjjj
Chưa kịp ra khỏi mạng lưới trời để trở về
với bài viết dở dang thì điện thoại lại reo vang, đầu bên kia là anh Ngô Văn
Kim, nhắc nhở tôi đừng quên buổi picnic vào ngày cuối tuần do Hội KQ Bắc Cali.
tổ chức hàng năm. Anh Kim vẫn luôn gắn bó với những sinh hoạt của hội, mặc dù đã
gửi thông báo và thư mời nhưng anh vẫn cẩn thận liên lạc nhắc nhở từng người. Mỗi
năm có vài ba buổi họp mặt, chúng tôi không quên đâu anh Kim ơi, nhưng dù sao cũng
xin cám ơn anh đã quan tâm nhắc nhở.
Sinh hoạt hội liên tục, một phần nhờ anh
thúc đẩy, một phần nhờ có ban chấp hành hiện tại, gồm qúy anh và qúy nàng dâu
KQ trẻ với đầy thiện chí và nhiệt thành, lãnh nhận trách nhiệm điều hành.
Mùa hè San Jose
Nhờ không khí ấm áp, buổi picnic hàng năm
vẫn thu hút nhiều người hưởng ứng, ra công viên để hưởng không khí mùa hè, để
vui chơi trong tình bằng hữu, nhâm nhi ly nước, miếng ăn trong niềm vui qua câu
chuyện trao đổi.
Bước vào khu pinic dành sẵn, người đầu tiên
tôi gặp là chị Hồ Kim Hải. Vẫn với lời nói nhỏ nhẹ, ngọt ngào qua dăm ba câu thăm
hỏi, chị ôm lấy tôi như đã từ lâu không gặp, cử chỉ thân thiện, từ tốn thật dễ
thương. Thực ra, việc đầu tiên là ai nấy đều phải “trình diện” chị Hải, chị là
người tiếp nhận và trông giữ hầu bao cho hội trong những buổi vui họp mặt như hôm
nay.
Nhìn đám đông vui nhộn quanh hai dẫy bàn
thực phẩm, ông hội trưởng Nguyễn Mạnh Khang, hội phó Lâm Thành Mộng, tổng thư ký
Hồ Kim Hải, trưởng ban tổ chức Trần Bá Kha đều tỏ vẻ thích thú, hài lòng với sự
hiện diện hưởng ứng của hội viên và gia đình trong khi các nàng dâu KQ như chị Lệ
Mẫn, chị Trần Bá Kha cùng dăm ba chị bạn đứng tiếp thức ăn cho từng thực khách.
Chị Liên chạy qua lại xoay vần những bắp ngô trên mấy lò than nóng bỏng. Mùi thơm
thịt nướng, mùi cháy lá ngô hợp lại, phảng phất dưới tàn cây tạo thành một hương
vị hấp dẫn đánh thức con tì con vị của thực khách tham dự.
Hàng năm, chị Nguyễn Tấn Phát tặng buổi
picnic một con heo quay, góp cho phần ẩm thực thêm dồi dào, đậm đà. Chị còn rủ
thêm một số bạn học tại trường Phan Thanh Giản, Cần Thơ ngày xưa đến chung vui.
Qua niềm vui bạn hữu, một chị bạn cũng góp vào một món rất đặc biệt do chính
tay chị nấu. Những món ăn ngon và hấp dẫn qúa, bằng chứng là chỉ qua một thời
gian ngắn cả con heo quay cùng món đặc biệt của hai chị được mọi người chiếu cố
tận tình, không còn dấu vết. Món ăn ngon qúa, không nghe thấy ai đả động đến
danh từ y học “cholesterol” thường được hoang mang loan truyền trong câu chuyện
về thực phẩm. Xin thành thực cám ơn chị Phát và các bạn của chị.
Dưới bóng mát của những hàng cây ngập lá
xanh tươi, ai nấy đều thoải mái ngồi thưởng thức bữa trưa đầy hương vị cùng tình
bằng hữu qua những câu chuyện, tiếng cười trao đổi. Đôi khi tiếng reo hò, tiếng
cười nói nhộn nhịp vọng lại từ mấy sân quần vợt, chứng tỏ cuộc so tài múa vợt,
lượm banh của anh Đạt, anh Liệu, anh Khánh, anh Kha, anh Cơ có vẻ đầy vui nhộn,
hào hứng.
Gặp dịp
vui đông đủ bạn hữu thân thiết, đức lang quân nhà tôi hớn hở chạy qua lại thăm
hỏi mọi người như không muốn bỏ sót một ai. Nào là anh chị Nguyễn Hồng Tuyền,
anh Nguyễn Mạnh Đức, anh chị Nguyễn Phú Chính, anh chị Nguyễn Đình Lộc, anh chị
Nguyễn Ngọc Thức, Anh Nguyễn Văn Cử, anh chị Lê Văn Hà. Anh chị Hà cư ngụ vùng Sacramento , cách San
Jose
Thấy tôi còn đang lưỡng lự chưa tìm chỗ ngồi,
nàng Thanh Huệ kéo tôi ngồi cạnh, nhận ra những người chung bàn là những khuôn
mặt quen thuộc như anh chị Nguyễn Công Bắc, anh chị Nguyễn Tiến Xương, anh Đỗ
Ngọc Ẩn, anh Đàm Quang Khánh. Ngồi cạnh chị Xương tôi không lo đói vì thỉnh thoảng
chị lại đi lấy thêm thực phẩm tiếp tế cho cả bàn. Cám ơn chị Xương, đôi khi tôi
thấy chị mải lo giữ phần cho bạn mà quên phần mình đấy.
Dưới bóng mát của hàng cây, ngồi thưởng thức
vị ngọt ngào của dưa hấu sau bữa trưa đậm đà hợp khẩu vị. Lúc này sinh hoạt như
bắt đầu nhộn nhịp trở lại, dường như ai nấy cũng muốn đứng dậy vươn vai, tứ chi
vận chuyển, bước qua lại giúp mạch máu lưu thông đều hòa
Chợt
giọng nói của ông hội phó ngoại vụ Nguyễn Thanh Sơn từ máy phóng thanh mời qúy
nương tuổi trên sáu mươi và qúy chàng tuổi dưới sáu mươi dự cuộc vui kéo giây
hai phe nam nữ. Thoạt nghe cũng thấy lạ tai, phải chăng anh Sơn sợ phe mấy ông
sẽ thua mấy nàng hay sao mà lại chọn các trai trẻ dưới sáu mươi để tranh sức với
các nàng trên sáu mươi?
Phe nữ, con cháu Trưng, Triệu đâu có sợ ai,
lập tức đứng lên nhận lời thách thức. Chị Lộc, chị Bắc, chị Thanh Huệ, chị Xương,
chị Cầu, chị Nghiêu, chị Hạnh Khang bước ra sẵn sàng cầm giây thử sức. Thấy
vui, tôi cũng nhào theo các chị nhập cuộc.
Mới
đầu bên nữ chúng tôi còn đủ sức giữ vị trí, nhưng rồi sợi giây kéo dần về bên
nam. Nhưng đột nhiên sợi giây bắt đầu di chuyển ngược lại phía nữ như có phép lạ
giúp sức, tiếng cười nói, la hét inh ỏi của người trong cuộc cùng người đứng
ngoài như khích lệ, cổ võ. Khi phe nam không giữ nổi vị trí, trọng tài trao phần
thắng cho phe nữ.
Không có phép lạ nào giúp chúng tôi đâu, một
anh bên phe nam thấy phe nữ gần thua, anh quay lưng thẳng tay kéo phe nam về phía nữ vì vậy mấy
chàng trai trẻ bị thua oan! Tôi mừng hụt vì tưởng rằng mấy nàng trên sáu chục còn
hung hăng, quyết tâm dành phần thắng. Thắng bại ở đây không có ý nghĩa gì, chỉ
là một cách để chấm dứt cuộc vui trong tình bằng hữu.
Trò chơi kéo giây như anh Sơn bày ra lần này
khác lạ so với những lần trước, có lồng một chút khôi hài tế nhị, tạo thêm nụ cười
cho niềm vui nhộn ngày hè.
Nhưng rồi cuộc vui nào cũng qua đi, ai nấy
lại trở về với đời sống riêng tư. Mùa hè gần qua, mùa thu sắp tới, lũ con cháu lại
sửa soạn tựu trường.
Từng người nắm chặt tay nhau nói lời tạm
biệt, hẹn gặp nhau những lần họp mặt tới.
Cầu mong tất cả mọi người bình yên, con cháu
học hành tấn tới, thành đạt để rồi lại hẹn gặp nhau trong những lần chung vui,
tụ họp kế tiếp.
Cuối Hạ 2012
Nhã Dung
No comments:
Post a Comment